Uçakların uçmasındaki en temel birimlerden biri kanatlardır. Farklı türlerdeki uçaklara baktığımızda farklı kanat tipleriyle karşılaşabiliriz. Bunun sebebi uçağın hizmet amacına göre kanat tiplerinin seçilmesidir.
Bu yazımızda kullanılan yaygın kanat tiplerini inceleyecek ve örnekler vereceğiz.
- Alçak Kanat
İnceleyeceğimiz ilk kanat tipi alçak kanat tipi modelidir.
Alçak kanat tipi temel eğitim uçakları, yolcu uçakları gibi uçak modellerinde kullanılır.
Avantajlar:
- Kısa kalkış mesafelerine olanak sağlaması
- Suya acil iniş durumunda su üstünde kısa süre yüzebilmesi
- Uçaklarda yakıt depoları genellikle kanatlarda olduğundan yakıt deposuna erişim kolaylığı
- Yapısal arızaya daha az eğilimlidir.
Dezavantajlar:
- Pilotun yere bakışını engeller
- Kanadın zemine yakınlığı sebebiyle yeryüzünde karşılaşılan engeller sebebiyle pilotun daha fazla dikkat etmesi gerekir.
- Uçak, yokuş yukarı hareket ettiğinden kanattaki yakıtı motora ulaştırmak için yakıt pompalarına ihtiyaç duyulur.
Alçak kanat için ülkemizde Tusaş (TAI) tarafından geliştirilen temel eğitim uçağı Hürkuş modeli örnek verilebilir.
Alçak kanat için Boeing‘den 787-9 Dreamliner modelini örnek verilebilir.
2. Yüksek Kanat
Yüksek kanat tipi kargo uçakları, sivil hava araçları gibi hava taşıtlarında kullanılmaktadır.
Avantajlar:
- Yeryüzünü kanat engeli olmadan pilotun görmesini sağlamaktadır.
- Yakıt pompasına ihtiyaç duyulmaksızın yakıt aktarımı yapılabilir.
- Uçağa giriş çıkışlar daha kolaydır.
- Kısa mesafede iniş sağlamaktadır.
Dezavantajlar:
- Üstünüzdeki uçakları görmenizi kısıtlar.
- Yakıt depoları yukarıda olacağından yakıt ikmali yaparken merdiven gerekebilir.
Cessna tarafından üretilen Cessna 172 modeli örnek gösterilebilir.
Kargo uçakları için ise Antonov tarafından üretilen Antonov An-12 modelini örnek verebiliriz.
3. Orta Kanat
Kanatlar uçağın -yükseklik olarak- ortasına takılmasından dolayı orta kanat ismini almıştır.
Neredeyse tüm savaş uçakları orta kanatlı uçaklardır. Orta kanatlı uçaklarda simetrik aerofoiller kullanılır.
Orta kanat modeli savaş uçaklarında, planörlerde kullanılmaktadır.
Avantajlar:
- Füze ve bomba gibi yararlı yüklerin taşınmasına olanak sağlar.
- Dikey düzlemde yatay olarak uçuş yapabilirler. Bu gösteri uçaklarının veya savaş uçaklarının ters uçmasına imkan sağlar.
- Yüksek performans gereken uçak modellerinde orta kanat modeli kullanılabilir.
- Daha az parazit sürtünmesine sahiptir.
Dezavantajlar:
- Genellikle uçak gövdesinin arka tarafına takılır. Bu yüzden uçağın ağırlık merkezinin kaymasına neden olur.
- Fazlaca yararlı gövde hacmine sahiptir. Ticari yolcu uçaklarında kullanılmamasının nedeni budur.
Orta kanatlı savaş uçakları kategorisinde F-35‘e örnek verebiliriz.
de Havilland Aircraft Company tarafından üretilen de Havilland Vampire modeli orta kanatlı uçaklar kategorisindedir.
4. Martı Kanat
Martı kanatlar adından da anlaşılabileceği gibi martılardan esinlenilmiştir.
İnsansız hava araçlarında, planörlerde, deniz uçaklarında martı kanatlar kullanılmaktadır.
Avantajlar:
- Dönüşlerde, savrulmayı önler ve stabilizasyonu sağlar.
- Düşük süratlerde hava aracının havada tutunmasını sağlar.
Baykar Savunma tarafından üretilen Bayraktar Akıncı SİHA martı kanat tasarımına sahiptir.
Planör olarak ise DFS Rhönsperber örnek gösterilebilir.
5. Ters Martı Kanat
2. Dünya Savaşı’yla beraber Almanya ve Amerika tarafından kullanılmaya başlanılan önemli kanat tasarımlarındandır.
Avantajlar:
- Düşük süratlerde havada tutunabildiği için uçak gemilerinde iniş-kalkış olaylarında büyük kolaylık sağlamaktadır.
- Uçaklar yerden yüksek oldukları için uçaklara takılan motor pervaneleri de büyütlebilmektedir.
- Kanatların kıvrım yerinden uçak kanatlarına katlanma özelliği eklenebilmektedir.
- Kısaltılmış iniş takımları sayesinde uçaktaki ağırlık nispeten azaltılabilmektedir.
Dezavantajlar:
- Kanatların katlanması için eklenilen mekanizmalar uçağa büyük bir ağırlık ekleyebilmektedir.
Vought tarafından üretilen F4U Corsair Amerikan savaş uçağı 2. Dünya Savaşı’nda kullanılmıştır.
Junkers tarafından üretilen Ju 87 2. Dünya Savaş’nda Alman Hava Kuvvetlerinin hafif bombardıman uçağıdır.
6. Dihedral ve Anhedral
Dihedral ve anhedral kavramları birer kanat türü olmasa da kanatlarla ilgili bir terimdir. Dihedral ve anhedral zıt kavramlardır.
Dihedral: Kanatların veya arka düzleminin yatay düzlemde yukarı doğru olan açısıdır
Anhedral: Negatif dihedral açıya, yani sabit kanatlı bir uçağın kanatlarının veya arka düzleminin yatay düzlemde aşağı doğru olan açısıdır.
Kaynakça:
- https://tr.qwe.wiki/wiki/Wing_configuration
- https://www.aircraftnerds.com/2016/07/aircraft-wing-configuration.html
- https://aviation.stackexchange.com/questions/21027/whats-the-advantage-of-the-f4u-corsairs-gull-wing-design
- https://en.wikipedia.org/wiki/Dihedral_(aeronautics)
- https://www.pilotmall.com/blogs/news/high-wing-vs-low-wing-what-s-the-difference-between-them
- https://youtu.be/zB2snK9VHVk (https://tolgaozbek.com/haberler/havacilik-endustrisi/akincinin-marti-kanatlari/)
YABANCI 